Gotowość – dojrzałość szkolna

Czy Twoje dziecko jest gotowe do szkoły ?

 

 

 

Z pewnością większość Rodziców dzieci uczęszczających do przedszkola lub do ,,zerówki” w szkole zadaje sobie to pytanie: Czy moje dziecko jest gotowe do podjęcia nauki w szkole ? Czym zatem jest gotowość szkolna i w jaki sposób ją sprawdzić u własnego dziecka?

   Dojrzałość szkolna to gotowość do podjęcia przez dziecko zadań i obowiązków jakie stawia przed nim szkoła. Dojrzałość obejmuje osiągnięcia rozwojowe dziecka, które można ująć w trzech podstawowych sferach:

- fizycznej

- umysłowej

- emocjonalno – społecznej

Szczegółowe wymagania dotyczące umiejętności dzieci kończących edukację przedszkolną, określa Podstawa Programowa wychowania przedszkolnego.

 

1.Dojrzałość fizyczna

Nauka to dla dziecka wysiłek wymagający odporności i sprawności organizmu. Dlatego dziecko musi mieć skoordynowane ruchy, zarówno w zakresie pracy całego ciała – jest to tzw. motoryka duża, jak i w zakresie precyzyjnych ruchów rąk, czyli w zakresie motoryki małej. Siedmiolatek powinien bez problemu skakać na jednej nodze, utrzymać równowagę stojąc na jednej nodze, pokonywać przeszkody, biegać i skakać. Dzieci zazwyczaj w tym wieku jeżdżą na rowerze, wspinają się na drabinki.

Skoordynowana praca ciała jest potrzebna nie tylko na zajęcia wychowania fizycznego, ale i podczas innych lekcji, w trakcie których dziecko pisze, rysuje, posługuje się nożyczkami, wycina, wykleja, nawleka koraliki. To wszystko wymaga precyzyjnych ruchów rąk i dokładnej pracy paluszków.

Sprawność fizyczna przejawia się także w samodzielności – dziecko powinno umieć samo się ubrać i rozebrać, zapiąć guziki, zmienić buty, wiązać sznurowadła, spakować plecak. Powinno również znieść siedzenie w ławce.  

 

2. Dojrzałość umysłowa

    Ten rodzaj sfery przejawia się m.in. w tym, że dziecko jest ciekawe świata,

    także szkoły i roli jaką będzie pełnić, czyli ucznia. Powinno potrafić

    porozumiewać się z otoczeniem pełnymi zdaniami, koncentrować się na 

    wykonywanej czynności, powinno mieć odpowiednio rozwiniętą pamięć.

   Dojrzałość umysłowa przejawia się również w dobrze rozwiniętej percepcji

   wzrokowej, czyli np. dziecko umie znaleźć różnice między obrazkami i 

   słuchowej, czyli umie odróżniać słuchowo wszystkie głoski. Jednak co

najważniejsze -  jest dość samodzielne, czyli potrafi powiedzieć o swoich

potrzebach, zjeść posiłek, umyć się, skorzystać z toalety.

Dziecko powinno też posiadać podstawowe umiejętności matematyczne: potrafić dodawać i odejmować, pomagając sobie liczeniem na palcach lub na przedmiotach. Co ważne – dziecko nie musi znać liter, umieć czytać ani pisać, (powinno jednak umieć określić kierunek i miejsce na kartce papieru, narysować szlaczek od lewej strony). Tych umiejętności będzie uczyć się w szkole. Powinno jedynie interesować się czytaniem i pisaniem.

 

3. Dojrzałość emocjonalno – społeczna

    Nauka w szkole znacząco różni się od chodzenia do przedszkola czy bycia z 

    mamą i tatą. Przede wszystkim dziecko musi pogodzić się z tym, że spędza

    dość dużo czasu bez rodziców, a na ten czas ,,dowodzenie” przejmuje pani w

    szkole. I to jej należy się słuchać. Mały człowiek musi również znosić

    frustrację związaną z kontaktem z rówieśnikami, walczyć o swoją pozycję w

    grupie rówieśniczej, czy też ,,negocjować’’ respektowanie swoich praw. Musi

    znosić to, że pani poza nim ma jeszcze dwudziestkę innych dzieci, równie

    żądnych uwagi, że musi czekać na swoją kolej, ustępować. Niestety czasem

    trzeba też znieść to, że koleżanka z ławki narysuje coś lepiej, a kolega

    szybciej poda prawidłową odpowiedź. Gotowe do nauki dziecko nie płacze,

    gdy coś mu się nie uda, tylko próbuje jeszcze raz. Potrafi dostosować się do 

    reguł panujących w klasie, w szkole, słucha wskazówek nauczyciela, reaguje

    na upomnienia.

 

Kiedy dziecko nie jest gotowe do szkoły ?

   Dziecko nie jest gotowe, by pójść do szkoły, jeśli:

   - jest lękliwe i bardzo boi się nowych sytuacji

   - nie potrafi się rozstać z mamą czy tatą w przedszkolu

   - nie potrafi kontrolować swoich emocji – często wpada w panikę, ma

     niekontrolowane wybuchy złości lub płaczu

  - jest niesamodzielne przy wykonywaniu codziennych czynności

   W takiej sytuacji najlepiej udać się do specjalisty, który pomoże określić na   

    jakim etapie rozwoju jest dziecko i zaproponuje sposób rozwiązania

    ewentualnych problemów. Jeśli nie uda się ich pokonać i dziecko nie osiągnie

    pełnej dojrzałości szkolnej przed rozpoczęciem roku szkolnego, lepiej, by

    poszło do szkoły rok późnej. Posłanie dziecka, które nie jest jeszcze gotowe,

    może mieć negatywne konsekwencje. Może np. dojść do rozwoju nerwicy

    szkolnej czy wystąpienia zachowań agresywnych, jako efekt nie radzenia

    sobie ze stawianymi wymaganiami.

 

Kiedy warto odroczyć rozpoczęcie nauki

    W większości przypadków dziecko samoistnie dorasta do roli ucznia.

Są jednak dzieci, którym trudno jest osiągnąć dojrzałość szkolną. Te dzieci wymagają dodatkowych zajęć, by usprawniać określone funkcje. Pracę z nimi warto rozpocząć od badań w poradni psychologiczno – pedagogicznej. Jeżeli rodzic widzi, że jego dziecko uczące się w ,,zerówce” napotyka na trudności, niechętnie siada do ćwiczeń proponowanych w kartach pracy, nie jest zainteresowane nauką, ma trudności w utrzymaniu uwagi, powinien zgłosić dziecko na badanie. Wystarczy złożyć wniosek w poradni psychologiczno –pedagogicznej, dołączyć do niego opinię wychowawcy i zgłosić się w umówionym terminie.

 

Kiedy zgłosić się na badanie ?

Zawsze kiedy rodzice są zaniepokojeni rozwojem swojej pociechy lub gdy wychowawca nalega na przeprowadzenie takich badań. Warto słuchać jego wskazówek. Nauczyciel jest osobą, która ocenia dziecko obiektywnie, jest w stanie odnieść jego osiągnięcia do normy rozwojowej i obserwuje je w różnych sytuacjach. Dobrym momentem jest uzyskanie diagnozy opisowej od wychowawcy – zazwyczaj rodzice dostają ją do końca kwietnia. Wskazaniem do odroczenia jest nieukończony rozwój mowy, niedojrzałość emocjonalna, problemy z koncentracją uwagi, zaburzenia percepcyjno- motoryczne, choroba utrudniająca naukę lub opóźniony rozwój intelektualny dziecka.

 

Na koniec zapraszam Państwa do zrobienia samodzielnie w domu testu, dzięki któremu sprawdzą Państwo w prosty sposób, czy dziecko jest gotowe do podjęcia nauki szkolnej. Wystarczy odpowiedzieć na poniższe pytania. Większość odpowiedzi  TAK świadczy o dobrym przygotowaniu dziecka do szkoły.

 

TEST    DOMOWY   GOTOWOSCI    SZKOLNEJ

 

1. Skupia się na wykonywanej czynności ?  tak      nie

2. Uważnie słucha? tak     nie

3. Słyszy, rozpoznaje, rozróżnia dźwięki dochodzące z otoczenia ? tak  nie

4.Próbuje wyjaśnić obserwowane zjawiska ?   tak     nie

5.Przewiduje zachowania innych dzieci ?     tak   nie

6.Podejmuje próby samooceny, dużo mówi o sobie ?  tak      nie

7.Zna pory roku i związane z nimi zjawiska ?   tak     nie

8. Zna poszczególne dni tygodnia ?  tak   nie

9.Rysuje po śladzie, wypełnia kontury, przerysowuje szlaczki i proste figury geometryczne ?  tak  nie

10.Dostrzega różnice i podobieństwa na obrazkach ?     tak   nie

11. Dzieli zdanie na wyrazy, wyrazy na sylaby i łączy sylaby w wyraz ? tak   nie

12.Prawidłowo trzyma kredkę, ołówek, nożyczki ?   tak  nie

13.Układa i opowiada historyjki obrazkowe ?   tak  nie

14. Zapamiętuje krótkie teksty (wierszyk, piosenkę) ? tak   nie

15. Potrafi umieścić nowy obiekt w już ułożonym szeregu ?  tak  nie

16. Rozróżnia lewą i prawą stronę ?  tak   nie  

17.Określa położenie przedmiotów wobec siebie ?  tak  nie

18. Potrafi ciąć nożyczkami według wytyczonej linii prostej i krzywej ?  tak  nie 

19.Rysuje postać ludzką, nie omija szczegółów i zachowuje proporcje ?  tak  nie

20.Potrafi samo zawiązać sznurówki, zapiąć guziki ?  tak   nie

21.Kończy rozpoczętą pracę ?   tak    nie

 

W sytuacji pojawienia się wątpliwości lub pytań zachęcam do omówienia ich z wychowawcą grupy, pedagogiem lub można skonsultować się telefonicznie z psychologiem w Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej.

 

                                                                                     

 

                                                                                            Pedagog szkolny

                                                                                            Ilona Ćwiklińska

    

 

 

 

Opracowanie na podstawie artykułu Psycholog Edyty Żółtowskiej – Górskiej