Pedagog, psycholog
Gotowość szkolna
Gotowość – dojrzałość szkolna
Czy Twoje dziecko jest gotowe do szkoły ?
Z pewnością większość Rodziców dzieci uczęszczających do przedszkola lub do ,,zerówki” w szkole zadaje sobie to pytanie: Czy moje dziecko jest gotowe do podjęcia nauki w szkole ? Czym zatem jest gotowość szkolna i w jaki sposób ją sprawdzić u własnego dziecka?
Dojrzałość szkolna to gotowość do podjęcia przez dziecko zadań i obowiązków jakie stawia przed nim szkoła. Dojrzałość obejmuje osiągnięcia rozwojowe dziecka, które można ująć w trzech podstawowych sferach:
- fizycznej
- umysłowej
- emocjonalno – społecznej
Szczegółowe wymagania dotyczące umiejętności dzieci kończących edukację przedszkolną, określa Podstawa Programowa wychowania przedszkolnego.
1.Dojrzałość fizyczna
Nauka to dla dziecka wysiłek wymagający odporności i sprawności organizmu. Dlatego dziecko musi mieć skoordynowane ruchy, zarówno w zakresie pracy całego ciała – jest to tzw. motoryka duża, jak i w zakresie precyzyjnych ruchów rąk, czyli w zakresie motoryki małej. Siedmiolatek powinien bez problemu skakać na jednej nodze, utrzymać równowagę stojąc na jednej nodze, pokonywać przeszkody, biegać i skakać. Dzieci zazwyczaj w tym wieku jeżdżą na rowerze, wspinają się na drabinki.
Skoordynowana praca ciała jest potrzebna nie tylko na zajęcia wychowania fizycznego, ale i podczas innych lekcji, w trakcie których dziecko pisze, rysuje, posługuje się nożyczkami, wycina, wykleja, nawleka koraliki. To wszystko wymaga precyzyjnych ruchów rąk i dokładnej pracy paluszków.
Sprawność fizyczna przejawia się także w samodzielności – dziecko powinno umieć samo się ubrać i rozebrać, zapiąć guziki, zmienić buty, wiązać sznurowadła, spakować plecak. Powinno również znieść siedzenie w ławce.
2. Dojrzałość umysłowa
Ten rodzaj sfery przejawia się m.in. w tym, że dziecko jest ciekawe świata,
także szkoły i roli jaką będzie pełnić, czyli ucznia. Powinno potrafić
porozumiewać się z otoczeniem pełnymi zdaniami, koncentrować się na
wykonywanej czynności, powinno mieć odpowiednio rozwiniętą pamięć.
Dojrzałość umysłowa przejawia się również w dobrze rozwiniętej percepcji
wzrokowej, czyli np. dziecko umie znaleźć różnice między obrazkami i
słuchowej, czyli umie odróżniać słuchowo wszystkie głoski. Jednak co
najważniejsze - jest dość samodzielne, czyli potrafi powiedzieć o swoich
potrzebach, zjeść posiłek, umyć się, skorzystać z toalety.
Dziecko powinno też posiadać podstawowe umiejętności matematyczne: potrafić dodawać i odejmować, pomagając sobie liczeniem na palcach lub na przedmiotach. Co ważne – dziecko nie musi znać liter, umieć czytać ani pisać, (powinno jednak umieć określić kierunek i miejsce na kartce papieru, narysować szlaczek od lewej strony). Tych umiejętności będzie uczyć się w szkole. Powinno jedynie interesować się czytaniem i pisaniem.
3. Dojrzałość emocjonalno – społeczna
Nauka w szkole znacząco różni się od chodzenia do przedszkola czy bycia z
mamą i tatą. Przede wszystkim dziecko musi pogodzić się z tym, że spędza
dość dużo czasu bez rodziców, a na ten czas ,,dowodzenie” przejmuje pani w
szkole. I to jej należy się słuchać. Mały człowiek musi również znosić
frustrację związaną z kontaktem z rówieśnikami, walczyć o swoją pozycję w
grupie rówieśniczej, czy też ,,negocjować’’ respektowanie swoich praw. Musi
znosić to, że pani poza nim ma jeszcze dwudziestkę innych dzieci, równie
żądnych uwagi, że musi czekać na swoją kolej, ustępować. Niestety czasem
trzeba też znieść to, że koleżanka z ławki narysuje coś lepiej, a kolega
szybciej poda prawidłową odpowiedź. Gotowe do nauki dziecko nie płacze,
gdy coś mu się nie uda, tylko próbuje jeszcze raz. Potrafi dostosować się do
reguł panujących w klasie, w szkole, słucha wskazówek nauczyciela, reaguje
na upomnienia.
Kiedy dziecko nie jest gotowe do szkoły ?
Dziecko nie jest gotowe, by pójść do szkoły, jeśli:
- jest lękliwe i bardzo boi się nowych sytuacji
- nie potrafi się rozstać z mamą czy tatą w przedszkolu
- nie potrafi kontrolować swoich emocji – często wpada w panikę, ma
niekontrolowane wybuchy złości lub płaczu
- jest niesamodzielne przy wykonywaniu codziennych czynności
W takiej sytuacji najlepiej udać się do specjalisty, który pomoże określić na
jakim etapie rozwoju jest dziecko i zaproponuje sposób rozwiązania
ewentualnych problemów. Jeśli nie uda się ich pokonać i dziecko nie osiągnie
pełnej dojrzałości szkolnej przed rozpoczęciem roku szkolnego, lepiej, by
poszło do szkoły rok późnej. Posłanie dziecka, które nie jest jeszcze gotowe,
może mieć negatywne konsekwencje. Może np. dojść do rozwoju nerwicy
szkolnej czy wystąpienia zachowań agresywnych, jako efekt nie radzenia
sobie ze stawianymi wymaganiami.
Kiedy warto odroczyć rozpoczęcie nauki
W większości przypadków dziecko samoistnie dorasta do roli ucznia.
Są jednak dzieci, którym trudno jest osiągnąć dojrzałość szkolną. Te dzieci wymagają dodatkowych zajęć, by usprawniać określone funkcje. Pracę z nimi warto rozpocząć od badań w poradni psychologiczno – pedagogicznej. Jeżeli rodzic widzi, że jego dziecko uczące się w ,,zerówce” napotyka na trudności, niechętnie siada do ćwiczeń proponowanych w kartach pracy, nie jest zainteresowane nauką, ma trudności w utrzymaniu uwagi, powinien zgłosić dziecko na badanie. Wystarczy złożyć wniosek w poradni psychologiczno –pedagogicznej, dołączyć do niego opinię wychowawcy i zgłosić się w umówionym terminie.
Kiedy zgłosić się na badanie ?
Zawsze kiedy rodzice są zaniepokojeni rozwojem swojej pociechy lub gdy wychowawca nalega na przeprowadzenie takich badań. Warto słuchać jego wskazówek. Nauczyciel jest osobą, która ocenia dziecko obiektywnie, jest w stanie odnieść jego osiągnięcia do normy rozwojowej i obserwuje je w różnych sytuacjach. Dobrym momentem jest uzyskanie diagnozy opisowej od wychowawcy – zazwyczaj rodzice dostają ją do końca kwietnia. Wskazaniem do odroczenia jest nieukończony rozwój mowy, niedojrzałość emocjonalna, problemy z koncentracją uwagi, zaburzenia percepcyjno- motoryczne, choroba utrudniająca naukę lub opóźniony rozwój intelektualny dziecka.
Na koniec zapraszam Państwa do zrobienia samodzielnie w domu testu, dzięki któremu sprawdzą Państwo w prosty sposób, czy dziecko jest gotowe do podjęcia nauki szkolnej. Wystarczy odpowiedzieć na poniższe pytania. Większość odpowiedzi TAK świadczy o dobrym przygotowaniu dziecka do szkoły.
TEST DOMOWY GOTOWOSCI SZKOLNEJ
1. Skupia się na wykonywanej czynności ? tak nie
2. Uważnie słucha? tak nie
3. Słyszy, rozpoznaje, rozróżnia dźwięki dochodzące z otoczenia ? tak nie
4.Próbuje wyjaśnić obserwowane zjawiska ? tak nie
5.Przewiduje zachowania innych dzieci ? tak nie
6.Podejmuje próby samooceny, dużo mówi o sobie ? tak nie
7.Zna pory roku i związane z nimi zjawiska ? tak nie
8. Zna poszczególne dni tygodnia ? tak nie
9.Rysuje po śladzie, wypełnia kontury, przerysowuje szlaczki i proste figury geometryczne ? tak nie
10.Dostrzega różnice i podobieństwa na obrazkach ? tak nie
11. Dzieli zdanie na wyrazy, wyrazy na sylaby i łączy sylaby w wyraz ? tak nie
12.Prawidłowo trzyma kredkę, ołówek, nożyczki ? tak nie
13.Układa i opowiada historyjki obrazkowe ? tak nie
14. Zapamiętuje krótkie teksty (wierszyk, piosenkę) ? tak nie
15. Potrafi umieścić nowy obiekt w już ułożonym szeregu ? tak nie
16. Rozróżnia lewą i prawą stronę ? tak nie
17.Określa położenie przedmiotów wobec siebie ? tak nie
18. Potrafi ciąć nożyczkami według wytyczonej linii prostej i krzywej ? tak nie
19.Rysuje postać ludzką, nie omija szczegółów i zachowuje proporcje ? tak nie
20.Potrafi samo zawiązać sznurówki, zapiąć guziki ? tak nie
21.Kończy rozpoczętą pracę ? tak nie
W sytuacji pojawienia się wątpliwości lub pytań zachęcam do omówienia ich z wychowawcą grupy, pedagogiem lub można skonsultować się telefonicznie z psychologiem w Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej.
Pedagog szkolny
Ilona Ćwiklińska
Opracowanie na podstawie artykułu Psycholog Edyty Żółtowskiej – Górskiej